Prokurent to kluczowa postać w strukturze wielu firm, pełniąca istotną rolę w zarządzaniu oraz reprezentacji przedsiębiorstwa w różnych sprawach prawnych i biznesowych. Chociaż jego funkcja nie jest tak powszechnie znana jak rola członka zarządu, jej znaczenie w codziennym funkcjonowaniu spółek jest trudne do przecenienia. W artykule przyjrzymy się bliżej, kim jest prokurent, jakie ma uprawnienia i obowiązki oraz w jaki sposób przebiega proces jego powoływania i odwoływania.
Kim jest prokurent w firmie?
Prokurent to osoba fizyczna, której udzielono specjalnego pełnomocnictwa zwanego prokurą, aby mogła reprezentować przedsiębiorstwo w sprawach sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Prokura jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa, które różni się od zwykłego pełnomocnictwa tym, że obejmuje szerszy zakres działań, dotyczy wszelkich czynności związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa. Osoba pełniąca funkcję prokurenta musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, co oznacza, że musi być osobą pełnoletnią, w pełni zdolną do podejmowania wiążących decyzji prawnych.
Prokurent działa w imieniu firmy, podejmując decyzje, podpisując umowy, prowadząc negocjacje oraz realizując różne formalności prawne. W praktyce oznacza to, że jego działania mają bezpośredni skutek dla firmy, co z jednej strony daje mu dużą odpowiedzialność, a z drugiej wymaga od niego szczególnej staranności w podejmowaniu decyzji.
Rodzaje prokury
Prokura to pełnomocnictwo, które może przybierać różne formy, w zależności od potrzeb przedsiębiorcy oraz charakteru działalności firmy. W polskim systemie prawnym wyróżnia się kilka rodzajów prokury, które różnią się zakresem uprawnień oraz sposobem, w jaki prokurent może działać na rzecz przedsiębiorstwa:
- Prokura samoistna – pozwala na samodzielne dokonywanie czynności sądowych i pozasądowych przez jednego prokurenta,
- Prokura łączna właściwa – wymaga działania w imieniu mocodawcy łącznie z innym prokurentem,
- Prokura łączna niewłaściwa – uprawnia do działania z innym prokurentem lub członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem osobowej spółki handlowej.
Każdy rodzaj prokury ma swoje zalety i wady, a wybór odpowiedniego modelu zależy od struktury firmy oraz potrzeb przedsiębiorcy. Prokura samoistna zapewnia szybkie i sprawne działanie, podczas gdy prokura łączna gwarantuje większą kontrolę i bezpieczeństwo prawne.
Jakie są obowiązki prokurenta?
Prokurent ma prawo i obowiązek dokonywania wszelkich czynności sądowych i pozasądowych, które wiążą się z przedsiębiorstwem mocodawcy. Do jego głównych zadań należy:
- reprezentowanie spółki przed kontrahentami,
- podpisywanie zamówień, umów i pism procesowych,
- prowadzenie przedsiębiorstwa,
- wytaczanie i cofanie powództw,
- zawieranie ugód sądowych,
- uczestniczenie w rozprawach spółki,
- zaciąganie kredytów,
- podpisywanie weksli i czeków.
Mimo szerokich uprawnień, prokurent nie może samodzielnie dokonać niektórych czynności bez dodatkowego pełnomocnictwa, takich jak sprzedaż przedsiębiorstwa, zbywanie nieruchomości czy obciążanie majątku przedsiębiorstwa.
Jak powołać prokurenta w firmie?
Proces powołania prokurenta wymaga uchwały zarządu, w której wszyscy członkowie muszą wyrazić zgodę. Uchwała ta określa imię i nazwisko osoby, która zostanie prokurentem, oraz zakres jej uprawnień. Prokura musi być udzielona na piśmie pod rygorem nieważności i wpisana do rejestru KRS. Warto podkreślić, że prokurentem może zostać tylko osoba fizyczna z pełną zdolnością do czynności prawnych.
Jak odwołać prokurenta?
Odwołanie prokurenta jest jednostronną czynnością prawną, którą mocodawca wykonuje poprzez złożenie prokurentowi stosownego oświadczenia woli. Odwołanie następuje z chwilą, gdy prokurent otrzyma oświadczenie o odwołaniu. Ważne jest, aby otrzymał je w sposób umożliwiający zapoznanie się z jego treścią. Proces ten nie wymaga specjalnej formy, ale decyzja musi być zrozumiała dla prokurenta.
Odpowiedzialność prokurenta
Prokurent ponosi odpowiedzialność za swoje działania na podobnych zasadach jak zarząd firmy. Jednak odpowiedzialność ta nie obejmuje zobowiązań samej spółki – prokurent odpowiada wyłącznie za swoje działania lub zaniechania, które mogą prowadzić do szkód dla firmy. Jeżeli prokurent działa na szkodę przedsiębiorstwa, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności odszkodowawczej.
Prokurentem może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, co oznacza, że osoba niepełnoletnia czy ubezwłasnowolniona nie może pełnić tej funkcji.
Warto zaznaczyć, że prokurent nie ma wpływu na decyzje dotyczące sprzedaży przedsiębiorstwa czy obciążania jego majątku, chyba że uzyska do tego dodatkowe pełnomocnictwo.
Co warto zapamietać?:
- Prokurent to osoba z pełnomocnictwem (prokurą) do reprezentowania firmy w sprawach prawnych i biznesowych.
- Wyróżnia się trzy rodzaje prokury: samoistna, łączna właściwa i łączna niewłaściwa, każda z różnym zakresem uprawnień.
- Do głównych obowiązków prokurenta należy reprezentowanie spółki, podpisywanie umów, prowadzenie przedsiębiorstwa oraz zaciąganie kredytów.
- Prokurenta powołuje się uchwałą zarządu, a jego odwołanie następuje poprzez jednostronne oświadczenie mocodawcy.
- Prokurent ponosi odpowiedzialność za swoje działania, ale nie za zobowiązania spółki, chyba że działa na jej szkodę.
